Obecnie jako połączenie tradycji i nowoczesności, doświadczenia i kreatywności, jest ukierunkowany na wykorzystywanie szans i kreowanie aktywnych postaw. Oparty na doświadczeniu starszych pracowników i energii młodszych, dumny ze swojej przeszłości, ale i śmiało patrzący w przyszłość, mocno osadzony w regionie, ale nie obawiający się sięgać w stronę świata.
Jak to się zaczęło?
Instytut Ciężkiej Syntezy Organicznej ”Blachownia” (obecnie: Sieć Badawcza Łukasiewicz – Instytut Ciężkiej Syntezy Organicznej ”Blachownia”) rozpoczął swoje funkcjonowanie w roku 1952 jako oddział Instytutu Syntezy Chemicznej, należącego z kolei do Zakładów Azotowych Kędzierzyn. Do dziś jeszcze na terenie zakładów oglądać można skromny budynek z czerwonej cegły, w który „wszystko się zaczęło”. Kierownikiem oddziału został mgr inż. Józef Obłój. Instytut „wybił się na niepodległość” dopiero w 1959 roku, kiedy to przekształcono go w samodzielny Instytut Ciężkiej Syntezy Organicznej (ICSO), podlegający ówczesnemu Zjednoczeniu Przemysłu Syntezy Chemicznej w Gliwicach. Jednocześnie ICSO otrzymał dwupiętrowy, poniemiecki budynek w Blachowni Śląskiej, stopniowo przebudowywany i adaptowany do potrzeb jego działalności; ów budynek jest główną siedzibą instytutu po dziś dzień.
Powojenne lata w Polsce były trudne, naznaczone wieloma niedoborami, także technologicznymi, tym większe znaczenie miała więc działalność instytutu – dla regionu, ale także dla całego kraju. Bardzo szybko rozpoczęto ścisłą współpracę z przemysłem, na rzecz którego ICSO działa po dziś dzień – pierwsza technologia, opracowana w instytucie, została wdrożona w ZA Kędzierzyn już 1956 r. W kolejnych latach rozwijała się także działalność stricte naukowa – publikowano pierwsze artykuły, zorganizowano pierwszą międzynarodową konferencję (z udziałem naukowców z tzw. krajów demokracji ludowej), rozpoczęły się pierwsze wyjazdy na staże. Do pracy w instytucie trafiało coraz więcej naukowców, co pozwalało na tworzenie kolejnych zakładów i specjalizacji, ale i wymusiło konieczność zakwaterowania ich w najbliższej okolicy. W 1960 roku instytut przejął od Elektrowni Blachownia hotel pracowniczy (także usytuowany w dawnej Blachowni Śląskiej), by tam umieścić swoje świeże kadry. Trzy lata później ukończono budowę pierwszego bloku mieszkalnego dla pracowników ICSO.
Pierwsze innowacje
Rozwój instytutu przebiegał prężnie. W 1964 roku własnymi siłami podjęto się produkcji chromatografów, urządzeń do rozdzielania lub badania składu mieszanin związków chemicznych, pojawił się też, wydawany wspólnie z Biurem Projektów Prosynchem miesięcznik „Biuletyn Naukowo-Informacyjny, którego redaktorem był mgr inż. Jerzy Polaczek. Rok później w Zakładach Chemicznych Blachownia została uruchomiona doświadczalno-produkcyjna instalacja polietylenu, zaprojektowana w oparciu o założenia opracowane w ICSO.
Kolejne lata t rewolucyjne jak na owe czasy przekształcenie instytutu z jednostki budżetowej w jednostkę na samodzielnym rozrachunku gospodarczym. Uczestnictwo naukowców w efektach ekonomicznych wdrożeń przemysłowych zostało formalnie uregulowane, co także było wówczas novum, które z czasem rozprzestrzeniło się na wszystkie polskie jednostki naukowe i przemysłowe. Opracowywane technologie były coraz częściej nagradzane, a w zakładach chemicznych w całym kraju, m. in. w Brzegu Dolnym, Płocku czy Oświęcimiu rozpoczęto wdrażanie kolejnych z nich.
Myśląc także o wypoczynku dla swoich pracowników, Instytut wraz z Zespołem Budownictwa Przemysłowego Kędzierzyn wybudował własny ośrodek wczasowy w Łazach koło Koszalina. Tutaj także znalazły zastosowanie technologie opracowane w ICSO, a konkretnie wytwarzanie ścian domków campingowych z pianki poliuretanowe. Ośrodek przetrwał aż do początku XXI wieku (kiedy to został sprzedany), stając się miejscem niezliczonych wakacyjnych wspomnień pracowników i ich rodzin.
W pamięci pozostały także wydawane we współpracy z Instytutem Śląskim w Opolu od 1969 „Zeszyty Naukowe ICSO” a także biuletyn instytutu „Problemy Syntezy Organicznej”.
.jpg)
Kolejne technologie
Niepokoje wczesnych lat osiemdziesiątych nie ominęły także ICSO. W 1981 roku działacze zakładowej „Solidarności” zostali internowani.
Kilka lat później instytut zawarł pierwszy znaczący kontrakt z zagraniczną firmą na sprzedaż licencji. Technologia przemysłowego wytwarzania bisfenolu A powędrowała do Bułgarii. To początek pasma zagranicznych wdrożeń instytutu i eksportu jego myśli technicznej za granicę: do Chin, na Tajwan, do Korei Południowej, Iranu, Hiszpanii czy Egiptu.
W późnych latach osiemdziesiątych pojawiły się także dodatkowe inwestycje w infrastrukturę instytutu – w tym czasie powstała stacja uzdatniania ścieków i ich odstojnik, stokaż toluenu oraz dyspozytornia transportu. Kupowano nową aparaturę oraz wyposażano stanowiska w nowoczesne, jak na tamte czasy, komputery. To czasy, gdy zatrudnienie w ICSO osiągnęło absolutne szczyty – w 1988 roku stan załogi wynosił 962 osoby.
Na fali przemian, którą przyniosła ze sobą Jesień Ludów, instytut w 1991 r. stworzył spółkę pracowniczą ICSO Chemical Production, w której zachował 49% udziałów, aż do 2003 roku, kiedy ów pakiet kontrolny stracił. Do spółki przeszło niemal czterystu pracowników, przez co stan zatrudnienia w instytucie spadł drastycznie. Nowopowstałe przedsiębiorstwo przejęło całkowicie produkcyjną część działań ICSO, który z kolei koncentrował się głównie na pracy naukowo-badawczej. To także czas postępującej informatyzacji – w 1992 r. w instytucie została uruchomiona, pierwsza na Opolszczyźnie, pionierska sieć komputerowa LANICSO. Pozwalała, między innymi, na korzystanie z poczty elektronicznej oraz umożliwiała dostęp do ogólnoświatowej informacji naukowo-technicznej. Dwa lata później instytut zainicjował, wraz z Zakładami Chemicznymi Blachownia, Elektrownią Blachownia, Zakładami Azotowymi Kędzierzyn oraz Urzędem Miejskim powstanie zespołu do spraw budowy Miejskiej Sieci Komputerowej. Jego zadaniem była budowa nowoczesnych łączy teletransmisyjnych w technologii cyfrowej. Sam instytut uruchomił w tym czasie jeden z pierwszych w kraju serwerów informacyjnych WWW (www.icso.com.pl).
Sukcesy we wdrażaniu kolejnych technologii pobudzały działalność promocyjną. Instytut we wczesnych latach XXI prezentował się szeroko na targach branżowych i wystawach na całym świecie, zdobywając nagrody, wyróżnienia i medale m.in. w Seulu, Brukseli, Budapeszcie, Moskwie czy Szanghaju. Coraz śmielej także przystępowano do projektów europejskich, takich jak EUREKA, razem z krajowymi i zagranicznymi partnerami. By zachęcić kontrahentów i zagwarantować im wysoką jakość usług ICSO, wdrożony został w 2004 roku System Zarządzania Jakością.
W 2004 roku ruszył projekt Platforma Innowacji Technologicznej Regionu Opolszczyzny. To działanie, mające na celu integrację opolskich przedsiębiorców z naukowcami (głównie w branżach chemicznej, przeróbki węgla i ropy oraz farb i lakierów, tworzysz sztucznych i energetyki) doczekało się kilku kolejnych edycji. W jego ramach organizowano w Opolu Targi Wiedzy Technologicznej, cieszące się co roku niesłabnącym powodzeniem. Projekt został też wyróżniony licznymi nagrodami, w tym przez byłe Ministerstwo Rozwoju Regionalnego (obecnie Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej).
Mijały kolejne lata, instytut obchodził kolejne jubileusze, konsekwentnie poszerzając swoje możliwości badawcze i swoje portfolio technologiczne. Ściślejsza współpraca z Grupą Azoty ZAK S.A. zaowocowała powstaniem instalacji produkcyjnej teleftalanu dioktylu, oferowanego na rynku pod nazwą Oxoviflex, pierwszego polskiego nieftalanowego plastyfikatora, cieszącego się dużym zainteresowaniem kupujących, co poskutkowało rychłą rozbudową instalacji i poszerzeniem jej możliwości produkcyjnych. W 2012 roku nastąpiło uroczyste otwarcie na terenie instytutu Centrum Badawczego Tworzyw Sztucznych. Rozpoczęła się budowa instalacji uwodornień, która służy testowaniu nowych rozwiązań technologicznych. Instytut przeszedł także gruntowny remont i termomodernizację. Powstała modelowa instalacja procesu wytwarzania bisfenolu A, eksportowego hitu ICSO oraz Regionalne Laboratorium Chemii Specjalistycznej i Stosowanej.
By zagwarantować swoim kontrahentom najwyższą jakość wykonywanych badań i analiz, instytut uzyskał certyfikat Dobrej Praktyki Laboratoryjnej. Podczas kolejnych audytów, ów certyfikat stale jest aktualizowany.
Boom innowacji
Największą zmianę we współczesnej historii ICSO przyniósł rok 2019 r. Wtedy to, razem z 36 innymi polskimi instytutami badawczymi, znalazł się w strukturach Sieci Badawczej Łukasiewicz, jednej z największych sieci naukowych w Europie. W ślad za tym wydarzeniem poszła zmiana nazwy na Sieć Badawcza Łukasiewicz – Instytut Ciężkiej Syntezy Organicznej ”Blachownia”, pod którą działa od tamtej pory. W siedemdziesięcioletnich dziejach instytutu otwarł się tym samym zupełnie nowy rozdział.
Dziś współdziałanie w ramach Łukasiewicza określa codzienne funkcjonowanie instytutu. Ściślejszą współpracę, nie tylko stricte naukową, między poszczególnymi jednostkami umożliwiło utworzenie ponadistytutowych Grup Badawczych, skoncentrowanych na głównych kompetencjach Łukasiewicza: Zrównoważonej Gospodarce i Energii, Inteligentnej i Czystej Mobilności, Transformacji Cyfrowej oraz Zdrowiu. Wspierane są one przez pomocnicze ciała w postaci Platform Kompetencji, także zrzeszających przedstawicieli z każdego instytutu: IT, HR, Finanse, Organizacja, Zarządzanie Projektami, Komunikacja oraz Komercjalizacja.
Ogromnym novum okazał się wprowadzony przez Łukasiewicza system wyzwań: w systemie tym grupa 4 500 naukowców w nie więcej niż 15 dni roboczych przyjmuje wyzwanie biznesowe i proponuje przedsiębiorcy opracowanie skutecznego rozwiązania wdrożeniowego. Angażuje przy tym najwyższe w Polsce kompetencje naukowców i unikalną w skali kraju aparaturę naukową. Co najważniejsze – przedsiębiorca nie ponosi żadnych kosztów związanych z opracowaniem pomysłu na prace badawcze. Przedsiębiorca może zdecydować się na kontakt nie tylko przez formularz na stronie https://lukasiewicz.gov.pl, ale także w innych lokalizacjach: Instytutach Łukasiewicza i ich oddziałach w całej Polsce. Wszędzie otrzyma ten sam – wysokiej jakości – produkt lub usługę.
Oczywiście, pracując, jak zawsze, na rzecz przemysłu, instytut nie zaniedbuje pracy typowo naukowej, a nawet z powodzeniem łączy obie te kwestie, realizując program doktoratów wdrożeniowych - alternatywną drogę do uzyskania tego stopnia naukowego. Jak dotąd, szesnaścioro pracowników instytutu skorzystało z tej szansy, pracując nad swoimi doktoratami pod pieczą Politechniki Śląskiej, Politechniki Wrocławskiej i Politechniki Krakowskiej, rozwiązując przy tym konkretne problemy technologiczne przedsiębiorstw.
Regularnie organizowane nabory stale zapewniają instytutowi napływ „świeżej krwi” – młodych naukowców, pełnych oryginalnych pomysłów, zdecydowanych związać swoją karierę z chemią organiczną. Z myślą o poszerzaniu ich horyzontów, Łukasiewicz – ICSO zapewnia im możliwość udziału w stażach w zagranicznych placówkach, tak naukowych, jak i przedsiębiorstwach. Do tej pory mieli okazję odwiedzić Słowenię, Maltę, Szwajcarię oraz Belgię.
Czego można życzyć tak zacnemu jubilatowi, jeśli nie co najmniej kolejnych, równie owocnych siedemdziesięciu lat?
Napisz komentarz
Komentarze