I choć trudno o nich powiedzieć, że byli mieszkańcami ówczesnych Blechammer, Ehrenforst czy Heydebreck, bo przebywali tu pod przymusem, to jednak spędzili na tym terenie sporo czasu. Wśród nich były osoby, które były znane ze swego dorobku przed wojną lub zyskały sławę już po jej zakończeniu, a których nazwiska możemy znaleźć na kartach encyklopedii. Jedną z takich osób był Michał Smajewski, znany później jako Michel Sima, więzień podobozu Auschwitz w Sławięcicach.
Michał Smajewski przyszedł na świat 12 maja 1912 roku w Słonimiu na Nowogródczyźnie (obecnie miasto leży na Białorusi) w polskiej rodzinie pochodzenia żydowskiego. Od dziecka przejawiał wyjątkowe zdolności artystyczne, dlatego w 1929 roku wyjechał do Paryża studiować rzeźbę w słynnej Académie de la Grande Chaumière. Nauki pobierał tam do 1932 roku. Potem terminował w pracowniach rzeźbiarskich, m.in. u Ossipa Zadkine’a i Constantina Brancusiego.
W tym czasie wszedł w środowisko paryskiej awangardy artystycznej. Do jego znajomych należeli m.in.: Henri Matisse, Jeane Cocteau, Francis Picabia, Paul Éluard, Max Ernst, Robert Desnos. Poznał wtedy także Pabla Picassa. To właśnie na spotkaniach bohemy powstał jego pseudonim artystyczny: Sima - jako anagram słowa amis (przyjaciel).
Sima dał się wtedy poznać również jako utalentowany fotograf. Wykorzystywał te umiejętności zarobkowo, pracując dla paryskich agencji prasowych - dokumentował dla nich na kliszy fotograficznej bieżące wydarzenia.
Nie jest do końca jasne, ale są przesłanki do postawienia tezy, iż w 1940 roku Sima wstąpił do Camp de Coëtquidan - francuskiego obozu wojskowego w Bretanii, gdzie szkolono polskich ochotników do tworzących się na terytorium Francji polskich formacji wojskowych.
Dalsze losy Simy – Smajewskiego nie są dobrze opisane (nie zostawił spisanych wspomnień po wojnie). Wiadomo, że pozostał we Francji, gdzie jako Żyd został 2 sierpnia 1942 roku aresztowany w Nantes i uwięziony w obozie przejściowym w Drancy. Stamtąd – 29 sierpnia 1942 roku - wysłano go trzydziestym ósmym transportem do obozu zagłady Auschwitz-Birkenau.
Po kilku dniach podróży w bydlęcym wagonie Sima wraz z blisko dwustoma innymi mężczyznami został wyselekcjonowany na stacji kolejowej w Koźlu i trafił do obozu pracy dla Żydów Blechhammer w Sławięcicach. Tam poznał Waltera Spitzera – innego znanego artystę, tworzącego po wojnie w Paryżu.
Sima przeżył obóz w Blechhammer, marsz śmierci do Gross-Rosen i uwięzienie w obozie koncentracyjnym Buchenwald. Po wyzwoleniu, będąc poważnie chory i wyniszczony fizycznie i psychicznie, zamieszkał na francuskim Lazurowym Wybrzeżu, gdzie przypadkowo spotkał Pabla Picassa, za którego namową ponownie zajął się fotografią oraz rzeźbą i ceramiką.
Sima udostępnił Picassowi wynajmowane przez siebie atelier w pomieszczeniach Château d’Antibes, należącego do jego wieloletniego przyjaciela Romualda Dor de la Souchère, które wiele lat później stanie się muzeum poświęconym życiu i twórczości tego genialnego hiszpańskiego artysty.
W 1946 roku w Château d’Antibes powstał cykl fotografii Smajewskiego dokumentujących prace Picassa nad jego najważniejszym dziełem z tego okresu — muralem "Radość życia". Sima towarzyszył artyście niemalże każdego wieczora, tworząc raporty fotograficzne, dokumentujące pracę i dzieło hiszpańskiego artysty.
Jak czytamy w tekście Agnieszki Chwiałkowskiej pt. „Artystyczna przyjaźń w atelier Madoura – Michel Sima, Pablo Picasso”:
Na niektórych zdjęciach Picasso zostaje ukazany bezpośrednio przy pracy, na innych, podążając za wytycznymi Smajewskiego, przyjmuje najróżniejsze pozy wokół obrazów i ceramik. Bogatą kronikę artystycznych działań Hiszpana na Lazurowym Wybrzeżu uzupełnia cykl fotografii, wykonanych przez pochodzącego z Polski twórcę w atelier Madoura. Spotkanie z Picassem po opuszczeniu obozu koncentracyjnego w znacznym stopniu wpłynęło na dalszą drogę Michela Simy. Artysta nie tylko przyjął rolę dokumentalisty Picassa czy Matisse’a, twórcy portretów drugiej Szkoły Paryskiej, ale również na nowo zajął się rzeźbą i ceramiką. Na obiektach z lat 40. i 50. widać wpływ lokalnych tradycji, paryskich nauczycieli oraz rzeźb i ceramik, które Sima prawdopodobnie oglądał, zamieszkując w mieście świateł. Ceramika Smajewskiego w dużym stopniu została ukształtowana również dzięki doświadczeniu i twórczym eksperymentom hiszpańskiego mistrza.
Poza bogatą dokumentacją fotograficzną Pabla Picassa i jego aktywności twórczej Sima fotografował także wielu innych twórców Szkoły Paryskiej, takich jak: Georges Braque, Marc Chagall, Jean Cocteau, Marcel Duchamp, Max Ernst, Alberto Giacometti, Fernand Léger, Man Ray, Henri Matisse, Joan Miró i Francis Picabia.
Publikował swoje fotografie w magazynach "Vogue" i "Life". Zmarł w kwietniu 1987 roku w Tauriers we Francji.
Napisz komentarz
Komentarze